Nantes

Foto: (C) Light Rail Atlas, Rob van der Bijl,
Nantes, Presentatie Semitan met Alain Chenard, 16 maart 2001

Lange tijd bevond het OV van de meeste Franse steden zich in de versukkeling. De trams waren overal opgeheven, maar de bussen bleken vaak niet op hun taak berekend. Een metro was duur en bood niet altijd een oplossing voor de betrekkelijk kleine steden. In Nantes kwam echter eind jaren 70 een doorbraak toen serieus nieuwe tramplannen tegen het licht werden gehouden.

Netwerk en materieel

In 1985 is de eerste nieuwe tramlijn in Nantes (560.000 inwoners) geopend. Nantes was daarmee de eerste stad in Frankrijk waar de tram opnieuw werd ingevoerd (het oude tramnetwerk was in 1958 opgeheven).
Lijn 1 loopt vanuit het centrum naar het spoorwegstation, en dan verder langs het tracé van een oude spoorlijn. Momenteel eindigt de lijn in La Beujoire (in het noordoosten van de stad). Recentelijk is de lijn aan de andere kant in westelijke richting vanuit het centrum verlengd naar het nieuwe eindpunt François Mitterand in de wijk Saint-Herblain.

Foto: (C) Light Rail Atlas, Rob van der Bijl,
Nantes, Oud en nieuw materieel op lijn 1 ter hoogte van de remise, 16 maart 2001

Lijn 2 is in 1992 geopend. Vanaf de kruising met lijn 1 (in het centrum bij Commerce) loopt deze tweede lijn naar Orvault in het noorden van de stad. In zuidelijke richting heeft een verlenging plaatsgevonden over de Loire heen naar Trocardière. Een verdere verlenging naar Neustrie is gepland. Zowel lijn 1 als 2 hebben aan hun uiteinden uitgebreide P&R-voorzieningen (parkeerders aldaar krijgen reductie op hun tramkaartje).
Lijn 3 is in augustus 2000 geopend, aldus 9 kilometer toevoegend aan het meest uitgebreide stadstramnet in Frankrijk, totaal nu 36 kilometer. Ook lijn 3 loopt via het centrale kruispunt Commerce. Vanuit het noordwesten (Plaisance) loopt de lijn naar het centrum en verder over de Loire via een gecombineerd tracé met lijn 2. Een verlenging op eigen baan naar Lion d'or ligt reeds op de tekentafel, ook een nog verdere verlenging in zuidoostelijke richting naar Vertou. In het noordwesten is een verlenging gepland naar Sillon de Bretagne.

Foto: (C) Light Rail Atlas, Rob van der Bijl
Nantes Orvault, 29 juli 1996

Het materieel van de eerste generatie is midden jaren 80 gebouwd in La Rochelle door het toenmalige Alsthom-Atlantique (momenteel Alstom). De enkelgelede wagens waren 28.5 m. lang en 2.30 m. breed, en hadden over de gehele lengte een hoge vloer. Er werd regelmatig met twee gekoppelde stellen gereden.
Begin jaren 90 zijn alle trams voorzien van een lagevloer-middendeel; de lengte kwam daarmee op iets meer dan 39 meter. Gekoppeld rijden werd tegelijkertijd afgeschafd. Vervolgseries zijn in dezelfde tijd meteen met een middendeel uitgerust. Van dit eerste type rijden in Nantes nu totaal 46 exemplaren.
Voor de sterke uitbreiding van het tramnet zijn echter meer trams nodig. Daarom is een voor Nantes nieuw type in gebruik genomen. Het is een 100%-lagevloertram van het type Incentro, lengte 36.4 m. en breedte 2.4 m., geleverd door de firma Adtranz. De eerste 22 exemplaren zijn in de tweede helft van 2000 in dienst gesteld. Er loopt een optie op nog 16 stuks.

Foto: (C) Light Rail Atlas, Rob van der Bijl,
Nantes, nieuwe Incentro-tram, 16 maart 2001

De exploitatie wordt verzorgd door Semitran, onderdeel van de Transdev-groep. De laatste uitbreidingen (verlenging lijn 1 en de nieuwe lijn 3) zijn voor 30% gefinancierd door de staat; de overige 70% is voor rekening gekomen van Nantes (agglomeratie). Het lokaal gefinancierde deel bestaat uit leningen, alsmede inkomsten via de befaamde 'versement transport'. Deze heffing is in Nantes vastgesteld op 1.63% van de bedrijfsomzet.
Lijn 1 vervoert 15.000 reizigers per dag, lijn 3 30.000 per dag.

Net als in veel andere Franse steden is in Nantes buitengewoon veel aandacht besteed aan de inpaasing van de tram in het stedelijk gebied. De inrichting van de openbare ruimte heeft grote kwaliteiten.

OV-lijnen volgens "Horizon 2005"
(in blauw: autosnelwegen)

Semitran wil het huidige stadsnet verder uitbouwen. Er is zelfs een vierde stadstramlijn gepland. Daarnaast leeft bij de spoorwegen (SNCF) het idee om in de regio van Nantes een zogenaamd spoorwegster te ontwikkelen. Op de kaart van Horizon 2005 staat bijvoorbeeld een lijn ingetekend van La Haluchère (nabij het huidige eindpunt van lijn 1) over een bestaande goederenspoorlijn naar Sucé/Erdre in het noorden (tussen deze spoorlijn en de tramlijn bevindt zich nu een gelijkvloerse kruising). De SNCF is een pleitbezorger voor deze tram-treinintegratie conform het model Kassel. Semitran houdt echter voorlopig de boot af; de vervoerswaarde wordt te gering geacht. Mogelijk is er ook onenigheid over de organistie van dit soort bi-modale lijnen. Want, wie is er straks de baas over dergelijke regionale lijnen?
SNCF is verder van plan om de lokale spoorlijn van Nantes naar de buitenwijk Vertou (vlakbij het geplande eindpunt van lijn 3) te verbeteren.